GRY TERAPEUTYCZNE

"Problem demencji dotyka w większym stopniu osoby z najbliższego otocznia chorego, niż jego samego". Ten kontrowersyjny, acz dość powszechny pogląd wynika z faktu, że utrata przez chorego zdolności do normalnego funkcjonowania, staje się prawdziwym wyzwaniem dla jego najbliższych. Co gorsza, jeśli przyczyną demencji nie jest uraz lub nagła choroba (np. udar), postępujący proces nietrudno przeoczyć, choć towarzyszą mu charakterystyczne objawy (broszurę z informacjami jak rozpoznać demencję i jak pomóc osobie ją dotkniętą znajdziesz TUTAJ). Dlatego kluczowe znaczenie ma jak najwcześniejsze rozpoznanie i "zaciągnięcie hamulca", czyli wdrożenie metod terapeutycznych spowalniających ten proces. Aby to osiągnąć, konieczne jest regularne stymulowanie mózgu przez odpowiednio dobrane terapie (kognitywna, walidacyjna, zajęciowa), a jedną z najbardziej wartościowych metod są gry.

Gry jako metoda terapeutyczna

Stymulowanie umysłu poprzez zabawę jest szczególnie polecane w tego typu terapii. Gry nie tylko spełniają jej podstawowy cel, ale robią to w sposób przynoszący choremu radość, ekscytację i poczucie sprawczości. Karty hybrydowe są unikalnym narzędziem do tworzenia gier i ćwiczeń tego rodzaju, dzięki swoim cechom fizycznym i prostocie zasad. Ich jednoznaczne kolory, oczywistość mechaniki i samo tłumaczące się nazewnictwo, pozwalają pominąć etap "uczenia się się narzędzia" i niemal od razu przejść jego praktycznych zastosowań (jak działają same karty dowiesz się TUTAJ). Do gier terapeutycznych wystarczy jedna talia (monopack) który możesz kupić TUTAJ.

Wskazówki dla prowadzących

Podopieczni nie muszą przyswajać żadnych nowych zasad, ale muszą umieć nazwać poszczególne kolory i określić ilość oczek. Prowadzący powinien stosować się do kilku zasad:

Nie można krytykować chorego za powolne wykonywanie zadań.
Należy chwalić chorego za najmniejsze osiągnięcia.
Nie można wymagać od chorego, by prawidłowo wykonywał zadania i robił postępy. Tempo i rodzaj gry należy dostosować do jego możliwości.
Grający z seniorem lub organizujący grę dla innych osób powinien być dobrym obserwatorem, posiadającym umiejętność elastycznego reagowania i dostosowywania tempa gry oraz jej stopnia skomplikowania do takiego poziomu, przy którym senior czuje się dobrze.
Grający powinien móc wybrać rodzaj interesującej go gry.

Karty hybrydowe są platformą otwartą, więc poniższe gry/ćwiczenie stanowią przykłady ich zastosowań. Prowadzący może wymyślać własne gry, a udział podopiecznych w ich tworzeniu jest wartością najwyższą.

Oznaczenie stopnia trudności (łatwe, średnie, trudne) ułatwi dobranie zadania do możliwości podopiecznego (ocena stopnia jest oczywiście subiektywna).

Gry indywidualne pod okiem opiekuna

Znajduj i układaj zgodne karty

Potrzebne będą:

Karty podstawowe i kostki (karty funkcyjne odłóż).

Zadanie:

Opiekun układa mozaikę kart, tak aby widoczne były ich duże nominały (nadrukowane na środku karty).
Podopieczny rzuca kombinację kości i znajduje dublet (karta w nominale i kolorze kombinacji) po czym odkłada ją na bok. Po każdym rzucie podopieczny powtarza czynność, sukcesywnie układając zebrane karty w jednokolorowe ciągi wg. kolejności ich nominałów (białe od jedynek do szóstek, niebieskie tak samo itd.).
Jeśli w mozaice kart brak dubletu, oznacza to że jest już wśród kart odłożonych:
- Jeśli podopieczny zauważy to samodzielnie, w nagrodę pobiera dwie dowolne karty (bez rzucania kostką) i dokłada do budowanej struktury.
- Jeśli nie zauważy i opiekun zwróci mu na to uwagę, może zabrać jedną kartę.
Gra kończy się z chwilą ułożenia wszystkich kart w 6 kolorowych rzędach (jak rysunek po prawej).

Segregowanie kart wg. nominału i koloru

Potrzebne będą:

Karty podstawowe.

Zadanie:

Opiekun tasuje karty i układa w odkryty stos.
Podopieczny kolejno pobiera karty i tworzy z nich oddzielne stosy w swoich nominałach (oddzielnie jedynki, dwójki itd).

Po ułożeniu wszystkich kart, opiekun ponownie je tasuje a podopieczny przystępuje do drugiej części zadania:

Układa karty na w oddzielne stosy w swoich kolorach (oddzielnie białe, niebieskie itd. - układanie kolorów jest łatwiejsze, więc można zacząć od tego)

Łowienie kart z chaosu

Potrzebne będą:

Karty podstawowe oraz dokery.

Zadanie:

Opiekun układa mozaikę odkrytych kart.
Tasuje dokery nominałów, układa w wachlarz a podopieczny losuje jeden z nich i kładzie odkryty na stole.
Z chaosu na stole, podopieczny ma wyłowić wszystkie karty pasujące nominałem do dokera i położyć je obok niego (np. wszystkie czwórki do dokera czwórek).
Po skompletowaniu kart danego nominału, losuje kolejny doker i powtarza zadanie. I tak kolejno ze wszystkimi dokerami.

Po wyczyszczeniu stołu, prowadzący ponownie układa karty w mozaikę. Tym razem podopieczny losuje spośród dokerów koloru i wyławia karty pasujące kolorem na analogicznej zasadzie (np. wszystkie czerwone do czerwonego dokera).

Budowanie uporządkowanego układu kart

Potrzebne będą:

Karty podstawowe i kostki.

Zadanie:

Opiekun układa mozaikę odkrytych kart.
Podopieczny rzuca kombinację, wybiera dublet (karta zgodna kolorem i nominałem - dla kombinacji na ilustracji będzie to czerwona piątka) i zakryty odkłada na bok.
Powtarza tę czynność, karta za kartą budując swój układ zakrytych kart. Należy poinstruować go, aby układał karty w logicznym i przemyślanym porządku, tak aby móc zlokalizować położenie każdej z nich (np. w rzędach od białego do czarnego, wg kolejności w każdym z nich - od jedynek do szóstek).
Jeśli w mozaice odkrytych kart nie ma dubletu, to znaczy że jest wśród kart zebranych. Podopieczny ma wskazać miejsce w którym się znajduje i odkryć go. Jeśli mu się to uda, zabiera trzy dowolne karty ze stołu i dodaje do budowanego przez siebie układu. Podopieczny ma jedną próbę i jeśli odkryta karta jest błędna, wraca z powrotem na stół a podopieczny rzuca ponownie.
Gra kończy się z chwilą ułożenia wszystkich kart w 6 rzędach (jak rysunek po prawej).

Gry w parach lub grupach

Opiekun może uczestniczyć w grach wieloosobowych jako gracz, lub osoba nadzorującą.

Karciana wojna

Potrzebne będą:

Karty podstawowe i kostki.
Liczba graczy: 2, 3, 4 lub 6.

Zasady gry / zadanie

Opiekun tasuje karty i wyciąga z talii tyle kart ilu jest graczy. Odkłada je zakryte (nie wolno podglądać!) na bok, a pozostałe rozdziela po równo pomiędzy graczy, którzy trzymają je "przy orderach".
Najstarszy przy stole rzuca kombinację i gracze kolejno wykładają po jednej zakrytej zgodnej karcie (zgodna nominałem lub kolorem). Gdy wszyscy gracze wyłożyli karty, odkrywają je.
Gracz który ma najsilniejsza zgodną kartę wygrywa i zgarnia wszystkie wyłożone karty, chyba że ktoś wyłożył dublet który wygrywa bez względu na swoją wartość punktową (na przykład - pan na obrazku wyłożył starszą czarną piątkę, ale pani ma dublet, więc ona zabiera kartę!).
Jeśli gracz nie ma zgodnej karty, musi wyłożyć dowolną kartę, ale jej wartość punktowa wynosi zero. Jeśli żaden z graczy nie wyłożył zgodnej karty, wygrywa najsilniejsza karta na stole.
Gracze kolejno rzucają kostkami wykładając karty, a zwycięża ten, który zgarnie wszystkie karty.

Mam kolor!

Potrzebne będą:

Karty podstawowe i dokery koloru.
Liczba graczy - 2

Zasady gry / zadanie

Opiekun oddziela karty podstawowe od dokerów koloru. Dokery układa obok siebie na stole, a karty podstawowe tasuje i dzieli równo miedzy siebie i podopiecznego. Obaj gracze kładą je w zakrytych stosach przed sobą.
Podopieczny jako pierwszy odsłania 6 kolejnych kart ze swojego stosu, układając je przy odpowiednich dokerach. Po nim to samo robi opiekun dokładając kolejne karty i tak na przemian.
Gracz który skompletuje kolor kładąc ostatnia (szóstą) kartę, mówi - mam kolor! i zabiera skompletowany kolor do siebie, układając go w osobny stosik koloru.
Wygrywa gracz, który zbierze więcej stosików koloru - za 1 stosik przyznaje się 1 punkt.

6 kart

Potrzebne będą:

Karty podstawowe i kostki.
Liczba graczy od 2 do 4.

Zasady gry / zadanie

Opiekun na środku stołu układa ułożone w kolejności karty (6x6), które stanowić będą karty wspólne.
Najstarszy z graczy rzuca kostką i wybiera dwie karty - jedną zgodną nominałem, drugą zgodną kolorem. Zadaniem każdego gracza jest stworzenie sekwensu, czyli skompletowanie wszystkich kart jednego koloru (np. 6 czerwonych od jedynki do szóstki) lub nominału (np. wszystkich dwójek po jednej z każdego koloru). Każdy z graczy w swoim ruchu stara się tak dobierać karty, aby zwiększyć szanse na szybkie ułożenie sekwensu.
Jeśli tylko jedna karta jest zgodna z kombinacją - zabiera tylko jedną.
Jeśli żadna, nie zabiera nic, ale może zaproponować innemu graczowi wymianę.
Wygrywa gracz który ułoży sekwens 6 kart jako pierwszy.